تامین دلیل در واژه و لغت به معنای حفظ و نگهداری ،ایمن کردن و امن کردن است و در نظام های حقوقی منظور از تامین دلیل حفظ و نگهداری و شرح دلایل و وضعیت موجود در عرصه اختلافات و دعوا برای امکان استفاده ذی نفع دعوا د تشریفات دادرسی آتی است.
مثالی برای نهاد تامین دلیل:
مثلاً مستأجری که احتمال می دهد ممکن است میان او و موجر اختلافی رخ دهد پس از اتمام مدت اجاره و تخلیه مکان مورد اجاره جهت عدم تعلق اجرت المثل و خسارات این حق را دارد که تقاضای تامین دلیل از این حیث که عین مستأجری خالی است را مطرح کند.
در صورتی که شخص ذینفع احتمال دهد که دسترسی به دلایل و مدارکی که وجود دارد اعم از تحقیق محلی، کسب اطلاع از مطللعین ، دریافت نظر کارشناسی ، دفاتر تجاری یا اوضاع و احوال که به حکم قانون یا در نظر دادگاه دلیل به حساب می آید یا وجود آن نشانی از موضوع مورد نظر باشد در آینده و زمان دادرسی دشوار و سخت خواهد شد یا دسترسی به آنها از بین خواهد رفت می تواند از دادگاه درخواست تامین دلیل نماید و تفاوتی هم نمی کند که این دلایل نزد خود ویریا نزد طرف دعوای آینده یا نزد ثالث باشد.
۱) به عهده شورای حل اختلاف است که با توجه به فوریت دلایل نسبت به صدور قرار اقدام کند.
۲) رسیدگی به موضوع را به کارشناس محول می نماید.
۳) کارشناس طی ۱۵روز معمولا نظر خود را برای شورا می فرستد.
۴) پس از احراز فوریت قرار تأمین بدون حضور. طرفین و جلسه رای صادر می شود.
۵) اجرای قرار تأمین به دادرس علی البدل ،مدیر دفتر ،قاضی صادر کننده رای واگذار می شود.
مرجع صالح برای درخواست تامین دلیل کجاست؟
طبق ماده ۱۴۹ آیین دادرسی مدنی مرجع صالح دادگاه حقوقی بود اما با تصویب ماده ۹قانون شوراهای حل اختلاف بند ب) ماده مذکور در خصوص تامین دلیل می گوید در صلاحیت شوراحل اختلافی است که دلایل و قرائن در آن جا قرار دارند.
اگر قرار تامین دلیل صادر شود دادگاه می تواند اجرای آن را به دادرس علی البدل ، مدیر دفترر، قاضی رسیدگی کننده واگذار نماید زمانی که تامین دلیل مبنای حکم باشد عضو اجرا کننده قرار وظیفه دارد فقط آنچه را که مد نظر متقاضی است صورت برداری نماید.
بهترین وکیل برای تامین دلیل چه کسی است:
بهترین وکیل در این خصوص کسی است که سابقه وتخصص کافی برای دادخواست تامین دلیل را داشته باشد و کسی که سابقه انجام چنین موضوعاتی را داشته باشد خیلی بهتر می تواند به موکل مشاوره بدهد یا حتی وکالت او را در این امر مهم بر عهده بگیرد و همیمچن موضوعات از جمله تجربه و تخصص کافی است که هزینه وکیل را مشخص می نماید.
وکیل برای تامین دلیل توضیح می دهد؛
منظور از تامین دلیل حفظ دلیل است و قبل از شروع یک دادرسی شخصی که امکان و احتمال طرح دعوا علیه خود را می دهد ، اقدام به طرح درخواست تامین دلیل و تشریفات آن می نماید تا دلایل و امارات طی صورت جلسه ای توسط مقام رسمی حفظ و ضبط گردد.
استفاده از نهاد تامین دلیل:
✓ دلیل چیزی است که طرفین دعوا برای اثبات دعوا یا دفاع از خود به آن استناد می کنند.
✓تامین دلیل به معنی حفظ دلایل موجود برای استفاده از آن در آینده است.
✓ درخواست تامین دلیل که به صورت کقرار صادر می گردد در ماده ۱۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی پیش بینی شده به این موضوع ضچصورت که اگر کسی دارای حقی باشد و احتمال دهد که در آینده با از بین رفتن دلایل موجود از حق خود محروم می گردد می تواند با طرح این موضوع به حفظ دلایل خود کمک کند.
چه زمانی برای اقامه تامین دلیل مناسب است؟
برای طرح این موضوع دو زمان مدنظر است ۱) قبل از طرح دعوای اصلی ۲) بعد از طرح دعوای اصلی
طبق ماده ۱۵۰ آیین دادرسی مدنی که اشعار می دارد: درخواست می تواند قبل از اقامه دعوا یا در حین رسیدگی باشد ،درخواست می تواند کتبی یا شفاهی باشد، درخواست به تعداد خواندگان به اضافه یک نسخه تقدیم شوراء می شود.
ماده ۱۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی :
در مواردی که اشخاص ذینفع احتمال دهند که در آینده استفاده از دلایل و مدارک دعوای آنتن ازقبیل تحقیق محلی، و کسب اطلاع از مطللعین و استعلام نظر کارشناسان یا دفاتر تجاری یا استفاده از قرائن و امارات موجود در محل و یا دلایلی که نزد طرف دعوا یا دیگری است متعذر یا مدعی. خواهد شد می توانند از دادگاه درخواست تامین آنها را بنمایند ،مقصود از تامین در این موارد فقط ملاحظه و صورت برداری از این گونه دلایل است.
ماده ۱۵۰ قانون آیین دادرسی مدنی:
درخواست تامین دلیل ممکن است در هنگام دادرسی و یا قبل از اقامه دعوا باشد.
ماده ۱۵۱ قانون آیین دادرسی مدنی:
درخواست تامین دلیل چه کتبی یا شفاهی باید حاوی نکات زیر باشد:
۱. مشخصات درخواست کننده و طرف او
۲. موضوع دعوایی که برای اثبات آن درخواست تامین دلیل می شود.
۳. اوضاع و احوالی که موجب درخواست تامین دلیل شده است.
ماده ۱۵۲قانون آیین دادرسی مدنی:
دادگاه طرف مقابل را برای تامین دلیل احضار می نماید ولی عدم حضور او مانع از تامین دلیل نیست ،د اموری که فوریت داشته باشد دادگاه بدون احضار طرف اقدام به تامین دلیل می نماید.
ماده ۱۵۳قانون آیین دادرسی مدنی:
دادگاه می تواند تامین دلیل را به دادرس علی البدل یا مدیر دفتر دادگاه ارجاع دهد مگر د مواردی که فقط تامین دلیل مبنای حکم دادگاه قرار گیرد در این صورت قاضی صادر کننده رای باید شخصٱ اقدام نماید یا گزارش تامین دلیل موجب وثوق دادگاه باشد.
ماده ۱۵۴قانون آیین دادرسی مدنی :
در صورتی که تعیین طرف مقابل برای درخواست کننده تامین دلیل ممکن نباشد درخواست تامین دلیل بدون تعیین طرف پذیرفته و به جریان گذاشته خواهد شد.
ماده ۱۵۵قانون آیین دادرسی مدنی :
تامین دلیل برای حفظ آن است و تشخیص درجه ارزش آن در موارد استفاده با دادگاه می باشد.
ماده ۹ قانون شوراهای حل اختلاف مصوب ۹۴/۹/۱۶
در موارد زیر قاضی شورا با مشورت اعضای شورا رسیدگی و مبادرت به صدور رای می نماید:
الف) دعاوی مالی راجع به اموال منقول تا نصاب دویست میلیون ریال به جز مواردی که در تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون در دادگستری مطرح می باشند.
ب) تمامی دعاوی مربوط به تخلیه عین مستاجره به جز دعاوی مربوط به سرقفلی و حق کسب و پیشه
و) دعاوی تعدیل اجاره بها ، به شرطی که در رابطه استجاری اختلافی وجود نداشته باشد.
ت) صدور گواهی حصر وراثت، تحریر ترکه ، مهر و موم ترکه و رفع آنها
ث) ادعای اعسار از پرداخت محکوم به در صورتی که شورا نسبت به اصل دعوا رسیدگی کرده باشد.
ج) دعاوی خانواده راجع به جهیزیه،مهریه ، و نفقه تا نصاب مقرر در بند الف در صورتی که مشمول ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده مصوب سال۱۳۹۱, نباشند.
و) تامین دلیل
ح) جرایم تعزیری که صرفا مستوجب مجازات نقدی درجه هشت باشد.
