راه های اعتراض به رای دادگاه عبارتند از واخواهی، تجدید نظر ، فرجام خواهی ، اعاده دادرسی
وکیل متخصص در امور اعتراض به آراء دادگاه توضیح می دهد:
به دلیل حساسیت و پیچیدگی شکایت و اعتراض به آراء و به دلیل اینکه ممکن است اعتراض و شکایت از رای آخرین اقدام و تلاش موثر هر فردی برای رفع آثار محکومیت باشد توصیه می شود اگر در مراحل ابتدایی شکایت خود وکیل نداشته آید برای شکایت از آراء از وکیل دادگستری کمک بگیرید.
واخواهی چیست؟
واخواهی یا همان شکایت از رای غیابی از طرق عادی شکایت از آراء غیابی است حکم دادگاه حضوری است مگر اینکه خوانده یا وکیل یا نماینده قانونی وی در هیچ یک از جلسات دادگاه حاضر نشده و به طور کتبی نیز دفاع ننموده باشد و یا اخطاریه ابلاغ واقعی نشده باشد در این صورت محکوم علیه غایب حق دارد به حکم غیابی اعتراض نماید این اعتراض واخواهی نامیده می شود و در نتیجه واخواهی صرفاً برای خوانده متصور است و رای در مورد خواهان هیچ وقت غیابی نخواهد بود.
مهلت واخواهی :
مهلت واخواهی از احکام غیابی برای کسانی که مقیم کشور هستند ۲۰روز و برای کسانی که خارج از کشور اقامت دارند ۲ماه از تاریخ ابلاغ واقعی خواهد بود مگر اینکه معترض به حکم ثابت کند عدم اقدام به واخواهی در این مهلت به دلیل عذر موجه بوده است که در این صورت دلایل عذر موجه خود را ضمن دادخواست واخواهی به دادگاه صادر کننده رای اعلام کند اگر دادگاه ادعا را موجه بداند قرار قبول دادخواست واخواهی را صادر و اجرای حکم نیز متوقف می شود.
دلایل و جهات عذر موجه عبارتند از :
✓ مرض مانع حرکت
✓ فوت والدین، همسر ، یا اولاد
✓ حوادث قهریه ، سیل زلزله ، حریق
✓ توقیف یا در حبس بودن
تجدید نظر خواهی یا اعتراض به رای در دادگاه تجدید نظر :
تجدید نظر خواهی یکی از راه های عادی اعتراض به رای و موافق قاعده است و به صورت خودکار مانع اجرای حکم می شود در قانون ما اگر چه اصل بر قطعیت آراء است و تجدید نظر خواهی جز در موارد پیش بینی شده در قانون امکان پذیر نیست ولی در صورت صدور حکمی که قانون گذار به صراحت آن را قابل تجدید نظر می داند تجدید نظر خواهی حق مسلم فرد می شود و قاضی رسیدگی کننده نمی تواند در صورت رعایت تمام شرایط از سوی متقاضی از پذیرش تجدید نظر خواهی سر باز زند.
مهلت تجدید نظر چقدر است ؟
این مهلت برای اشخاص مقیم ایران ۲۰روز و برای اشخاص مقیم خارج از کشور ۲ماه از تاریخ ابلاغ یا انقضای مهلت واخواهی است ، ضمن اینکه متقاضی تجدید نظر باید دادخواست تجدید نظر خود را ظرف مهلت مقرر به دادگاه صادر کننده رای یا دفتر شعبه اول دادگاه تجدید نظر یا به دفتر بازداشتگاهی که در آنجا توقیف است تسلیم نماید.
چه کسانی حق تجدید نظر خواهی از آرای دادگاه را دارند؟
✓ طرفین دعوا
✓ وکیل یا نمایندگان قانونی آنها
چه احکامی قابلیت درخواست تجدید نظر را دارند؟
۱ .دعاوی مالی که خواسته آنها از ۳۰۰هزار تومان بیش تر باشد.
۲. دعاوی مالی که ارزش آنها از ۳۰۰ هزار تومان بیش تر باشد.
۳. کلیه احکام صادره در دعاوی غیر مالی
چه احکامی غیر قابل تجدید نظر می باشند؟
۱. احکامی که مستند به رای یک یا چند نفر کارشناس که طرفین کتبٱ رای آنان را قاطع دعوا قرار داده باشند.
۲. احکامی که مستند به اقرار در دادگاه باشند.
جهات و دلایل تجدید نظر چه چیز هایی هستند؟
۱. ادعای عدم اعتبار مستندات دادگاه
۲. ادعای فقدان شرایط قانونی شهادت شهود
۳. ادعای عدم توجه قاضی به دلایل ابرازی
۴. ادعای عدم صلاحیت قاضی یا دادگاه صادر کننده رای
۵. ادعای مخالف بودن رای با موازین شرعی و یا مقررات قانونی
دادخواست تجدید نظر را باید به چه مرجعی ارائه کنیم؟
متقاضی دادخواست تجدیدنظر باید دادخواست خود را ظرف مهلت مقرر به دفتر دادگاه صادر کننده رای یا دفتر شعبه اول دادگاه تجدید نظر یا به دفتر بازداشتگاهی که در آنجا توقیف است تسلیم نماید.
مراتب رسیدگی در دادگاه تجدید نظر به چه صورت است؟
مراجع مذکور در این خصوص باید پس از وصول دادخواست آن را ثبت و رسیدی مشتمل بر نام متقاضی و طرف دعوا ،تاریخ تسلیم ، شماره ثبت و دادنامه به تقدیم کننده دادخواست تسلیم و بر روی کلیه برگ های دادخواست تجدید نظر نیز همان تاریخ را قید کنند این تاریخ همان تاریخ تجدید نظر خواهی خواهد بود.
و اگر دادخواست در مهلت قانونی تقدیم شده باشد مدیر دفتر دادگاه بدوی پس از تکمیل آن پرونده را ظرف ۲روز به مرجع تجدید نظر ارسال می کند در صورتی که خارج از مهلت داده شود یا رفع نقص نگردد به موجب قرار دادگاه رد می شود و البته این قرار ظرف ۲۰ روز قابل اعتراض است .
مدیر دفتر ظرف ۲روز از تاریخ وصول دادخواست یک نسخه از دادخواست را برای طرف مقابل می فرستد که ظرف ۱۰ روز پاسخ دهد اعم از اینکه پاسخ دهد یا خیر پرونده به مرجع تجدید نظر فرستاده می شود.
آیا تجدید نظر خواهی مانع اجرای حکم خواهد شد ؟
تجدید نظر خواهی از آراء طبق قانون مانع اجرای حکم خواهد بود هر چند دادگاه صادر کننده رای آن را قطعی اعلام نموده باشد مگر در مواردی که قانون استثناء کرده باشد مثلاً در صورتی که رای صادره مبنی بر رفع تصرف عدوانی یعنی کلاً دعاوی تصرف بلافاصله به دستور مرجع صادر کننده اجرا خواهند شد و تجدید نظر خواهی مانع اجرای آن نخواهد بود.
فرجام خواهی یا اعتراض به آرای دادگاه در دیوان عالی کشور:
فرجام خواهی یکی از طرق فوق العاده شکایت از آراء می باشد رسیدگی فرجامی طبق قانون عبارت است از تشخیص انطباق با عدم انطباق رای با موازین شرعی و مقررات قانونی را فرجام خواهی می گوییم.
چه افرادی می توانند دادخواست فرجام خواهی را ارائه دهند؟
۱. طرفین دعوا، قائم مقام و نمایندگان قانونی آنها
۲. دادستان کل کشور
مرجع صالح جهت رسیدگی به آرای فرجام خواهی کجاست؟
متقاضی فرجام خواهی باید دادخواست خود را به دادگاه صادر کننده رای تقدیم نماید اگر چه امروزه دادخواست فرجام خواهی به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی تقدیم می گردد.
چه آرایی قابلیت فرجام خواهی را دارند؟
آراء دادگاه بدوی که به علت عدم درخواست تجدیدنظر قطعیت یافته قابل فرجام خواهی نیست مگر در موارد زیر
الف) احکام
۱.احکامی که خواسته آنها بیش از مبلغ ۲میلیون تومان باشد.
۲. احکام راجع به اصل نکاح ،فسخ، طلاق، نسب ،حجر وقف ،ثلث حبس، تولیت
ب) قرار ها
۱. قرار ابطال یا رد دادخواست که از دادگاه صادر شده باشد.
۲. قرار سقوط دعوا یا عدم اهلیت یکی از طرفین دعوا
نکته: قرار ها در صورتی قابلیت تجدید نظر را دارند که اصل حکم راجع به آن قابل رسیدگی فرجامی باشد.
آراء دادگاه تجدید نظر استان قابل فرجام خواهی نیست مگر در موارد زیر:
الف) احکام
۱. احکام راجع به اصل نکاح ، فسخ ، طلاق ، نسب ، حجر، وقف
ب) قرار
۱. قرار ابطال یا رد دادخواست که از دادگاه تجدیدنظر صادر شده باشد.
۲. قرار سقوط دعوا یا عدم اهلیت یکی از طرفین دعوا
چه احکامی غیر قابل فرجام خواهی می باشند:
✓ احکام مستند به اقرار قاطع دعوا
✓ احکام مستند به نظریه یک یا چند نفر کارشناس که طرفین به طور کتبی رای آنها را قاطع دعوا قرار داده باشند.
✓ احکامی که طرفین حق فرجام خواهی خود را نسبت به آن ساقط کرده باشند .
✓ احکامی که بعد از رسیدگی یا ضمن رسیدگی به دعوای اصلی راجع به متفرعات آن صادر می شود در صورتی که حکم راجع به اصل دعوا قابل رسیدگی فرجامی باشد.
مهلت درخواست فرجام خواهی چقدر است ؟
مهلت درخواست فرجام برای اشخاص ساکن ایران ۲۰روز و برای اشخاص مقیم خارج ۲ماه می باشد.
اعاده دادرسی از طرق فوق العاده شکایت است و نسبت به احکامی که قطعیت یافته اند انجام می شود و بنابراین اعاده دادرسی فقط نسبت به احکام قطعی صورت می پذیرد.
جهات اعاده دادرسی به شرح ذیل است:
✓ موضوع حکم مورد ادعای خواهان نبوده باشد.
✓ حکم به میزان بیشتر از خواسته صادر شده باشد.
✓ وجود تضاد در مفاد یک حکم که ناشی از استناد به اصول یا مواد متضاد باشد.
✓ حکم صادره با حکم دیگری در خصوص همان دعوا و اصحاب آن قبلاً توسط همان دادگاه صادر شده است متضاد باشد.
مهلت درخواست اعاده دادرسی به شرح زیر است :
مهلت درخواست اعاده دادرسی برای اشخاص مقیم ایران نسبت به آراء حضوری قطعی ۲۰روز از تاریخ ابلاغ و نسبت به آراء غیابی ۲۰ روز از تاریخ انقضای مهلت واخواهی و درخواست تجدید نظر و برای اشخاص مقیم خارج ۲ماه از تاریخ انقضای مهلت واخواهی و تجدید نظر است.
اعاده دادرسی اصلی عبارت است از اینکه متقاضی اعاده دادرسی به طور مستقل آن را درخواست نماید.دادخواست اعاده دادرسی اصلی به دادگاهی تقدیم می شود که صادر کننده همان حکم بوده است.
اعاده دادرسی طاری عبارت است از اینکه در اثنای یک دادرسی حکمی به عنوان دلیل ارئه شود و کسی که حکم یاد شده علیه او ابراز گردیده نسبت به آن درخواست اعاده دادرسی نماید.
