تصرف عدوانی دعاوی مربوط به اموال غیر منقول می باشد که به جهت اهمیتی که مال غیر منقول دارد جزء دعاوی حساسی هستند و از اهمیت تشخیص دعاوی تصرف از جهت نحوه و چگونگی طرح دعوا نقش بسزایی در نتیجه دعوا و ارائه دادخواست دارد در نتیجه کمک گرفتن از وکیل تخصص در دعاوی تصرف عدوانی کمک بسیاری به افراد می نماید.
وکیل تصرف عدوانی توضیح می دهد، تصرف عدوانی عبارت است از ادعای متصرف عدوانی مبنی بر این که دیگری بدون رضایت او مال غیر منقول را از تصرف وی خارج نموده است و از او اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال در خواست می نماید ، در این دعوا متصرف صرفا به سبق تصرفات خود استناد می نماید و به مالکیت خود متمسک نمی گردد و سند مالکیت صرفاً می تواند اماره سبق تصرف باشد.
دعاوی تصرف دعاوی هستند که موضوع آن ها تصرفات قبلی خواهان یعنی در اختیار داشتن عملی و سبق تصرف در مال مورد نظر باشد بنابراین در دعاوی تصرف به وجود یا عدم وجود حق قانونی و ماهوی خواهان توجه نمی شود و تنها به استفاده عملی از ملک مورد نظر توسط خواهان مورد نظر می باشد.
دعاوی تصرف عدوانی حقوقی به ۳ دسته تقسیم می شوند در حقیقت قانون گذار از جمله به متصرف قبلی مال غیر منقول که ملک عدوانٱ از تصرف وی خارج گردیده این حق را اعطا نموده که بدون نیاز به ارائه دلایل مالکیت به صرف اثبات تصرف قبلی خود تحت شرایطی از دادگاه حکم به رفع تصرف متصرف فعلی را تحصیل نماید.
دعاوی تصرف به ۳دسته تقسیم می شوند :
✓ دعوای تصرف عدوانی
✓دعوای مزاحمت
✓ دعوای ممانعت از حق
تصرف در اصطلاح قانونی عبارت است از اینکه مالی تحت سلطه و در ید شخصی باشد و او بتواند نسبت به آن مال در حدود قانون تقسیم نامه بگیرد .
دعوای ممانعت از حق :
عبارت است از تقاضای کسی که رفع ممانعت از حق ارتفاق یا انتفاع خود را در ملک دیگری نخواهد دادگاه رسیدگی به این دعوا نیز وارد دلایل مالکیت نمی شود.
دعوای مزاحمت از حق :
دعوای مزاحمت از حق دعوایی است که به موجب آن متصرف مال غیر منقول درخواست جلوگیری از مزاحمت کسی را می نماید که نسبت به متصرفاتش او مزاحم است بدون اینکه مال را از تصرف متصرف خارج کرده باشد.
۱. موضوع اختلاف مال غیر منقول باشد.
۲. خواهان مدعی باشد که ملک مزبور مدتها در تصرف او بوده است.
۳. خوانده تمام ادعای خواهان را انکار کند.
مجازات جرم تصرف عدوانی طبق ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی می گوید هر کس اقدام به هر گونه تصرف عدوانی یا ایجاد مزاحمت یا ممانعت از حق در موارد مذکور نماید به مجازات یک ماه تایم سال حبس محکوم می گردد و دادگاه او را موظف به رفع تصرف عدوانی یا رفع مزاحمت یا ممانعت از حق می نماید.
طبق ماده ۱۷۷ آیین دادرسی مدنی رسیدگی به دعاوی تصرف عدوانی تابع تشریفات آیین دادرسی مدنی نیست و خواهان در نوبت رسیدگی قرار نمی گیرد و رسیدگی خارج از نوبت می باشد.
در قانون قدیم یک سال گفته شده بود اما در حال حاضر مدت مشخص نشده و مدت هر چند کوتاه باشد مورد حمایت قانون گذار قرار گرفته است.
در دعاوی تصرف عدوانی و مزاحمت و ممانعت از حق ابراز سند مالکیت دلیل بر طبق تصرف و استفاده از حق می باشد مگر آنکه طرف دیگر سبق تصرف و استفاده از حق خود را به طریق دیگر اثبات نماید.
سرایدار ، خادم ، مستاجر چنانچه پس از ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ اظهارنامه مالک یا ماذون از طرف مالک یا کسی که حق مطالبه دارد مبنی بر مال امانی از آن رفع تصرف نکند متصرف عدوانی است.
دادگاه در صورتی رای به نفع خواهان می دهد که به طور مقتضی احراز کند خوانده ملک متصرفی خواهان را عدوانا تصرف یا مزاحمت یا ممانعت از حق استفاده خواهان نموده است چنانچه قبل از صدور رای خواهان تقاضای صدور دستور موقت نماید و دادگاه دلایل وی را موجه تشخیص دهد دستور جلوگیری از ایجاد آثار تصرف و یا تکمیل اعیانی از قبیل احداث بنا یا غرس اشجار یا کشت و زرع خواهد کرد.
در صورتی که رای صادره مبنی بر رفع تصرف عدوانی یا مزاحمت یا ممانعت از حق باشد بلافاصله به دستور مرجع صادر کننده توسط اجرای دادگاه یا ضابطین دادگستری اجرا خواهد شد و در خواست تجدیدنظر مانع اجرا نمی باشد.